Ποια είναι τα οφέλη της ενεργής κινητικότητας;

Η ενεργή κινητικότητα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας. Όχι μόνο εξοικονομείτε ενέργεια, αλλά επίσης ενισχύετε τη φυσική και ψυχική σας υγεία περπατώντας ή κάνοντας ποδήλατο.

Πολλές ευρωπαϊκές πόλεις είναι χτισμένες κυρίως για πεζούς και όχι για αυτοκίνητα. Ο λόγος γι' αυτό είναι η ηλικία τους – χτίστηκαν σε μια εποχή που οι άνθρωποι περπατούσαν πολύ. Μόνο τα τελευταία εκατό χρόνια εμφανίστηκαν τα αυτοκίνητα στο αστικό τοπίο.

Για παράδειγμα, μεγάλες πόλεις όπως το Παρίσι και το Λονδίνο είναι πολύ πιο εύκολες στην πλοήγηση με τα πόδια, με ποδήλατο και με δημόσια συγκοινωνία παρά με αυτοκίνητο. Άλλα καλά παραδείγματα είναι το Άμστερνταμ και η Κοπεγχάγη.

Πηγή εικόνας: Pxhere

Όταν περισσότερα άτομα χρησιμοποιούν ποδήλατο ή περπατούν, η ποιότητα του αέρα βελτιώνεται και η κοινότητα γίνεται πιο υγιής μακροπρόθεσμα. Η προώθηση του περπατήματος και της ποδηλασίας θα πρέπει να συμβάλει στην ανάπτυξη ενός υγιεινού τρόπου ζωής και στην αύξηση της οδικής ασφάλειας, κάτι που θα μπορούσε να είναι ωφέλιμο για κάθε κοινότητα.

Ο περιορισμένος αριθμός αυτοκινήτων και ένα πολυτροπικό σύστημα μεταφορών για να εξασφαλίσει συνδέσεις με το σιδηροδρομικό σύστημα, θα είναι μακροπρόθεσμα πλεονέκτημα για κάθε πόλη.


Πηγή εικόνας: Freepik

Πώς επωφελούνται οι πόλεις από το περπάτημα;

Η μετακίνηση με τα πόδια αποτελεί σημαντικό στοιχείο των αστικών δικτύων. Αλληλοεπιδρά με άλλα μέσα μεταφοράς (αυτοκίνητο, ποδήλατο, δημόσια συγκοινωνία).

Οι πόλεις που είναι φιλικές προς τους πεζούς προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα:

  • Ενθάρρυνση της φυσικής δραστηριότητας: Οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, μειώνοντας τον κίνδυνο παχυσαρκίας, καρδιακών παθήσεων και άλλων χρόνιων ασθενειών.
  • Καθαρότερος αέρας: Μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και καλύτερη αναπνευστική υγεία για τους κατοίκους.
  • Πρόσβαση σε παροχές: Διευκολύνει τους κατοίκους να έχουν πρόσβαση σε καταστήματα, εστιατόρια, πάρκα και μέσα δημόσιας συγκοινωνίας, ενισχύοντας την καθημερινή ευκολία.
  • Διατήρηση πράσινων χώρων: Δίνεται προτεραιότητα στους πράσινους χώρους και στα πάρκα, συμβάλλοντας στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, στη μείωση της θερμοκρασίας των πόλεων και στη συνολική περιβαλλοντική υγεία.
  • Εξοικονόμηση κόστους: Μείωση του κόστους μεταφοράς για τους κατοίκους, συμπεριλαμβανομένων των εξόδων για καύσιμα, συντήρηση και έξοδα στάθμευσης.
  • Μειωμένη εξάρτηση από αυτοκίνητα: Μείωση της ανάγκης για εκτεταμένα οδικά δίκτυα και υποδομές στάθμευσης, απελευθερώνοντας χώρο για άλλες χρήσεις.

Πόσο δημοφιλής είναι η ποδηλασία στην Ευρώπη;

Η ποδηλασία αποτελεί ένα αυξανόμενο μερίδιο της μετακίνησης. Είναι ένα υγιές, φιλικό προς το περιβάλλον και ευέλικτο μέσο μεταφοράς που συμβάλλει στην εξοικονόμηση πόρων και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η χρήση ποδηλάτου είναι ήδη πολύ δημοφιλής σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ολλανδία και η Δανία. 

Ωστόσο, παραμένουν πολλά να γίνουν σε ό,τι αφορά την ασφάλεια και τις κατάλληλες υποδομές ποδηλασίας σε όλη την ΕΕ. Παρόλο που το ρυθμιστικό πλαίσιο για την ποδηλασία καθορίζεται σε επίπεδο κρατών-μελών, με συγκεκριμένες δράσεις να εφαρμόζονται τοπικά, η ΕΕ παρέχει συμβουλές βέλτιστων πρακτικών και οικονομική στήριξη για την ανάπτυξη υποδομών.

Μια εκτίμηση της έρευνας Eurobarometer καταγράφει περίπου 1 δισεκατομμύριο ποδήλατα στον κόσμο – αριθμός αντίστοιχος με αυτόν των επιβατικών αυτοκινήτων. Παρόλα αυτά, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Μια έκθεση του 2020 δείχνει ότι, αν και η χρήση αυτοκινήτων παραμένει κυρίαρχη, το 8% των πολιτών της ΕΕ – κυρίως σε μεγάλες πόλεις – χρησιμοποιούν καθημερινά ιδιόκτητο ποδήλατο ή σκούτερ ως κύριο μέσο μεταφοράς, ενώ ένα επιπλέον 1% χρησιμοποιεί καθημερινά κοινόχρηστα ποδήλατα ή σκούτερ. Τα ποσοστά είναι υψηλότερα στην Ολλανδία (41%), ακολουθούμενη από τη Σουηδία (21%). Στον αντίποδα, η καθημερινή χρήση ποδηλάτου παραμένει χαμηλή (1-5% των διαδρομών) σε περίπου το ένα τρίτο των χωρών της ΕΕ. 

Πηγή εικόνας: Euronews

Η ποδηλασία έχει αρκετά περιβαλλοντικά και υγειονομικά οφέλη. Αποτελεί ένα οικονομικό και ευέλικτο μέσο μεταφοράς που ωφελεί τόσο την κοινωνία στο σύνολό της όσο και τα μέλη της με διάφορους τρόπους. Ως τακτική σωματική δραστηριότητα, η ποδηλασία μειώνει τους κινδύνους καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικών επεισοδίων, ορισμένων μορφών καρκίνου και διαβήτη. Επιπλέον, μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του θορύβου. Ως μέσο μεταφοράς για μικρές αποστάσεις, βοηθά στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, περιορίζοντας τις καθυστερήσεις και τις χαμένες ώρες εργασίας. Επιπλέον, μειώνει την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

Η ποδηλασία μπορεί επίσης να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας – όπως στην κατασκευή και πώληση ποδηλάτων, στις επισκευές, στην κατασκευή και συντήρηση υποδομών, αλλά και στον ποδηλατικό τουρισμό. Τα  ποδήλατα μεταφοράς φορτίου είναι πλέον μια οικεία εικόνα. Παράλληλα, οι υπηρεσίες παράδοσης και ταχυμεταφοράς με ποδήλατα γνωρίζουν άνθιση από την αρχή της πανδημίας, εξαιτίας των περιορισμών και των μέτρων δημόσιας υγείας που οδήγησαν στη ραγδαία ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου.

Οι δήμοι μπορούν να υποστηρίξουν τη χρήση ποδηλάτου με τους εξής τρόπους:

  • Χορηγώντας κοινωνικές επιχειρήσεις ή μικρά καταστήματα για την ενοικίαση, επισκευή ή αποθήκευση ποδηλάτων, καθώς και για τη διοργάνωση εργαστηρίων αυτο-επισκευής στον τομέα της συντήρησης ποδηλάτων (αυτά μπορούν να οργανωθούν μέσω συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα).
  • Παρέχοντας επιδοτήσεις για την αγορά πρώτου ποδηλάτου – για φοιτητές, νέους, οικογένειες ή για σχολεία και γειτονιές.
  • Καλύτερη οργάνωση της κυκλοφορίας στις ποδηλατικές λωρίδες, κλείσιμο κάποιων δρόμων τα Σαββατοκύριακα (επιτρέποντας μόνο πεζούς και ποδηλάτες), ταυτοποίηση και δημιουργία επιπλέον χώρων στάθμευσης ποδηλάτων σε προσιτές τιμές.
  • Διοργάνωση μαζικών εκδηλώσεων για την προώθηση της ποδηλασίας – όπως διαγωνισμούς δεξιοτήτων ποδηλάτου, θεματικές παρελάσεις και πορείες, διαγωνισμούς με κουίζ νομοθεσίας (με ποδήλατα ως έπαθλα).

Για παράδειγμα, η Bikekitchen Linz λειτουργεί ως ανοιχτό, μη κερδοσκοπικό εργαστήριο αυτοβοήθειας από το 2009. Είναι ένας χώρος όπου ο καθένας μπορεί να επισκευάσει, αναβαθμίσει, συντηρήσει ή τροποποιήσει το ποδήλατό του. Το εργαστήριο αυτό λειτουργεί με τρόπο που εξοικονομεί πόρους, καθώς χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά υφιστάμενα υλικά και τα ανακυκλώνει.

Πηγή εικόνας: Flickr

Ένα Σύστημα Κοινόχρηστων Ποδηλάτων επιτρέπει στον χρήστη να δανειστεί ένα ποδήλατο από μία τοποθεσία και να το επιστρέψει σε έναν άλλο προορισμό. Η κοινή χρήση ποδηλάτων ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 σε απλή μορφή στο Άμστερνταμ και συνέχισε να εξελίσσεται μέσω τεχνολογικών καινοτομιών σε ένα πιο προηγμένο μοντέλο μεταφοράς με ποδήλατα εντός πόλεων. Τα τελευταία δέκα χρόνια έχει επεκταθεί ραγδαία. Η εξέλιξη των επιχειρηματικών μοντέλων και οι ιδιωτικές επενδύσεις συνεχίζουν να αναδιαμορφώνουν και να διευρύνουν σημαντικά την εμβέλεια των υπηρεσιών κοινής χρήσης ποδηλάτων, τόσο πολύ που η αυξημένη δημοτικότητά τους είναι πλέον ενσωματωμένη στο ευρύτερο τοπίο της αναδυόμενης οικονομίας διαμοιρασμού στα αστικά κέντρα παγκοσμίως. 

Πηγή εικόνας: Wikimedia Commons

Ο Δείκτης Copenhagenize απονέμει βαθμούς στις πόλεις για τις προσπάθειές τους να επαναφέρουν το ποδήλατο ως εφικτή, αποδεκτή και πρακτική μορφή μεταφοράς.

Περισσότερες από 600 πόλεις με πληθυσμό άνω των 600.000 κατοίκων από όλες τις περιοχές του κόσμου αξιολογήθηκαν για τον δείκτη το 2019. Τα τρία τέταρτα των 20 κορυφαίων πόλεων βρίσκονται στην Ευρώπη. Την πρώτη θέση κατέχει η Κοπεγχάγη με βαθμολογία 90,2%, ακολουθούμενη από το Άμστερνταμ (89,3%), την Ουτρέχτη (88,4%), την Αμβέρσα, το Στρασβούργο κ.λπ.

Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, όταν οι διαδικτυακές δραστηριότητες θα αντικαταστήσουν τις φυσικές με υψηλότερο ρυθμό, όπως συνέβη κατά τα χρόνια της πανδημίας COVID-19, οι πόλεις θα πρέπει να είναι κατά κύριο λόγο προσανατολισμένες στους πεζούς και σε φιλικά προς το περιβάλλον μηχανοκίνητα οχήματα.